U Srbiji svake godine oboli oko 6000 pacijenata, a od tih 6000, umre negde oko 4500. Srbija na žalost zauzima drugo mesto u Evropi po broju obolelih od karcinoma pluća. Dr Dejan Sofronić, pneumoftiziolog Opšte bolnice Valjevo, je napomenuo da karcinom bronha u savremenoj medicini i pulmologiji zauzima značajno mesto iz više razloga. On je podsetio da je u pitanju podmukla bolest sa nejasnim uzrocima nastanka.
-Početak nekada ne ukazuje na samu bolest i vrlo se teško rano otkriva. Dijagnostika je složena i poprilično komplikovana. Zbog svega toga terapija kasnije započinje i ona nema neku veliku delotvornost. Veliki je porast obolelih i u svetu , a kod nas posebno u poslednjih deceniju ipo. Vreme preživljavanja od ove bolesti, karcinoma pluća je vrlo kratko. Sam karcinom nastaje nekontrolisanim rastom epitelnih ćelija bronha. Javlja se najčešće kod muške populacije, mada je poslednjih decenija primetan i kod žena porast obolelih. 80% obolelih su muškarci i taj trend se i u svetu i kod nas menja. Čak 80% pacijenata sa dijagnozom karcinoma pluća se kasno otkriva u završnim stadijumima oboljenja kada je moguća dijagnostika i terapija, ali nije moguće izlečenje. Otprilike negde 5-15% bolesnika preživljava tri do pet godina i pored intenzivnog lečenja – izneo je podatke dr Sofronić, koji je podsetio na najznačajnije simptome na koje pacijenti treba da obrate pažnju iako su nespecifični, ako traju dugo mogu biti vezani za druge irgane. Hroničan dugotrajni kašalj kod pušača, ukoliko promeni karakter je jedan od pokazatelja da treba otići na redovan pregled kod pulmologa. Dr Sofronić je podsetio da sam rentgen pluća ne otkriva tumorske promene na plućima, ali je skener taj koji dosta pomaže dijagnostiku u pulmologiji. Osim kašlja, kod pacijenata koji imaju sumnju na karcinom pluća od simptoma su još prisutni, gubitak težine, slab apetit, zamaranje i iskašljavanje sukrvice. Često se zbog druge simptomatologije otkriju metastatske promene, najčešće na mozgu koje vode do primarnog karcinoma pluća.
– Najveći faktori rizika koji izazivaju karcinom pluća jesu, na prvom mestu pušenje, jer 90% obolelih pacijenata jesu pušači. Od ove bolesti takođe oboljevaju i pasivni pušači koji žive ili rade u prostoru gde su izloženi duvanskom dimu. Aerozagađenje je jedan od faktora rizika. Ishrana neadekvatna takođe dovodi do povećanja rizika za oboljevanje, a prethodne bolesti koje su ostavile traga na plućima su takođe značajan faktor rizika. Tu pre svega mislim na tuberkulozu koja je sada pod kontrolom na našem području. Tuberkuloza pluća koja se može lečiti je na žalost ustupila mesto karcinomu pluća koji se vrlo teško leči. U samoj dijagnostici pacijenti budu upućivani od opšteg lekara ka pneumoftiziologu. Na osnovu snimka pluća se odlučujemo na dalju dijagnostiku, a to je skener grudnog koša koji nam je najbitniji. Kada postavimo sumnju na karcinom pluća sledeća metoda je invazivna dijagnostika i to je bronhoskopija u prvom redu. Mi ovde imamo dobra iskustva sa tim jer bronhoskopiju radimo od 2004. godine. Nas je četiri bronhologa i radimo ih do jednog nivoa, ne možemo raditi bronhoskopije pod kontrolom rentgena, tj. transbronhijalne biopsije, tu metodu radi jedino VMA i klinika „Bežanijska kosa“ i uz dobru saradnju sa kolegama te pacijente upućujemo na tercijarni nivo – rekao je dr Sofronić, dodajući da kod 90% pacijenata se uspostavlja dijagnoza u Opštoj bolnici Valjevo, zahvaljujući dobroj saradnji sa službom Patologije koja odmah obrađuje patohistološke uzorke, radi čak i imunohistohemiju i uz brz odgovor stiže se do dijagnoze. Nakon toga se pacijenti sa dijagnozom upućuju na konzilijum u Beograd radi utvrđivanja terapije i lečenja. Svega 5-10% pacijenata, koji se rano otkriju imaju mogućnost operacije, koja je i najdelotvorniji metod lečenja, jer imaju lokalizovan tumor bez udaljenih metastaza i to je prvi ili drugi stadijum bolesti. Zračna terapija je takođe metod lečenja, i nešto što je najnoviji metod, ali rezervisan samo za kliničke studije jeste biološka terapija u kliničkim centrima u Srbiji. Karcinom pluća je u 90% slučajeva maligni, benigni karcinomi su vrlo retki i oni se lako operabilno rešavaju. Maligni karcinomi su vrlo progresivni i graduiraju ka gotovo svim drugim organima.
U Opštoj bolnici Valjevo u kojoj na godišnjem nivou ima oko 150 novodijagnostikovanih pacijenata sa sumnjom na karcinom i njima se obavezno radi bronhoskopija, dok se godišnje uradi preko 400 tih dijagnostičkih metoda i u druge namene i kod drugih kliničkih stanja.Ukupan broj urađenih bronhoskopija u bronhološkom kabinetu za ovih 14 godina je oko tri hiljade.
